Skalne ciekawostki Beskidu Małego. Kamienie, ostańce, wychodnie skalne, jaskinie, groty, wodospady.

Przymiotnik "skalisty" nie jest pierwszym skojarzeniem gdy myślimy o Beskidzie Małym. Zalesione szlaki, kilka szczytów z widokowymi polanami - takie mamy pierwsze wrażenia. Ale gdy uważnie popatrzymy, możemy dostrzec skalne ciekawostki Beskidu Małego. Wychodnie skalne o fantastycznych kształtach, jaskinie, wodospady - to wszystko znajdziemy w tym niewielkim paśmie.

Skalne ciekawostki Beskidu Małego są rozrzucone na całym jego obszarze, od Kozich Skał na Żurawnicy na wschodzie po Skałę Czarownic w grzbiecie Magurki Wilkowickiej na zachodzie. Wymyśliłem pętlę w środkowej części pasma, tak aby w ciągu jednego dnia zobaczyć jak najwięcej skalnych atrakcji. Za punkt startu wybrałem parking przy Zajeździe Kocierz (Przełęcz Kocierska na drodze DW 781 Andrychów - Żywiec). 

Na pomysł wycieczki wpadłem w czasie wędrówki Małym Szlakiem Beskidzkim. Ten czerwony szlak kilka razy krzyżuje się z zielonym szlakiem Gaiki - Sucha Beskidzka. Te miejsca przecięcia to dobry punkt startu jednodniowej pętli. Z parkingu przy zajeździe nad Przełęczą Kocierską ruszyłem zielonym szlakiem w stronę Ściszków Gronia.

Początek nie jest zbyt ciekawy - ale cierpliwości, na wszystko będzie czas. Szlak zielony schodzi fragmentem szosy DW 781 do Kocierza Rychwałdzkiego. W pewnym momencie opuszczamy drogę, kierując się w lewo. Miejsce skrętu szlaku wygląda tak:

Po pokonaniu barierki i nasypu drogi, przez łąki docieram do Kocierza Rychwałdzkiego. To niewielka wioska schowana wewnątrz Beskidu Małego. Wyróżnia ją kościół - nie jest zabytkowy, ale ładnie jest wkomponowany w Beskidy. I mimo młodego wieku, ma ciekawą historię - powstał z pomysłu kard. Karola Wojtyły, który zachęcił kolegę ze studiów, ks. Zygmunta Biernata by wybudował kościół na tym "końcu świata". Kościół w dużej mierze zbudowali sobie sami mieszkańcy.

W pierwszej godzinie wędrowania żadnych skał nie było. Za to później skalne ciekawostki Beskidu Małego wyskakiwały co krok. Pierwszą z nich jest Zamczysko na Łysinie (poprawnie: na Ściszków Groniu). Po wyjściu z Kocierza, wzdłuż szlaku zielonego prowadzi droga krzyżowa. Na jej końcu jest rozległa polana i niewielka osada - Łysina. Tam szlak skręca w lewo. Kilkadziesiąt metrów dalej na prawo od szlaku odbija dobrze oznaczona ścieżka.

Zamczysko na Ściszków Groniu to grupa skalnych ostańców tworzących mały labirynt. Są tam też jaskinie. Największa z nich, Lodowa, ma 59m długości. Miejscowa legenda mówi, że jaskinia jest pod ziemią połączona z Babią Górą...

Teren nie jest rezerwatem, ale jest chroniony jako "stanowisko dokumentacyjne". Nie można więc łupać kamienia czy wydobywać torfu. Ale turysta może swobodnie - z zachowaniem należytej ostrożności - teren eksplorować.

Moja wędrówka nie ma celu widokowego, ale jak jest okazja do panoramki, to czemu nie skorzystać. Z Łysiny rozciąga się widok na południowy wschód. Widać pasmo Polic i Jałowiec (Beskid Żywiecki).

Skalne ciekawostki Beskidu Małego zwykle nie znajdują się bezpośrednio na szlaku, ale są niedaleko i oznaczenia pozwalają łatwo do nich dotrzeć. Kolejnym punktem mojej skalnej wycieczki są Czarne Działy. Jest grupa niewielkich jaskiń, położonych w paśmie Gibasów Gronia, na południe od zielonego szlaku łączącego Łysinę z rozstajami Anuli.

Poniżej szlaku znajdujemy duże bloki piaskowca. Pomiędzy nimi jest kilka jaskiń. Zostały utworzone przez ruchy warstw piaskowca na łupkach, mają więc charakter osuwiskowy. Są bardziej szczelinami niż jaskiniami w potocznym rozumieniu.

Mój skalny szlak prowadzi mnie obok Gibasówki. Jest to prywatna chata, mogąca służyć jako schronisko (po uprzednim uzgodnieniu z właścicielem). Znajduje się na polanie pomiędzy szczytem Gibasówka (842m n.p.m.) a Wielkim Gibasów Groniem (890m n.p.m.).

Do postu dodaję zdjęcia Groty Komonieckiego i Wodospadu Dusiołek, wykonane w czasie innej wyprawy. Z mojej trasy musiałbym zejść z rozstajów Anuli - ścieżka jest dość wyraźna, ale dość stromo schodzi z grzbietu. Łatwiej w to miejsce dotrzeć od dołu, z miejscowości Las (droga DW 946 Żywiec - Sucha Beskidzka). Stamtąd długo pójdziemy wygodną stokówką, skręt do wodospadu i groty jest oznaczony.

Grota Komonieckiego jest niezwykła. Jako jedyna w Beskidzie Małym nie jest osuwiskowa, a erozyjna. Jest to duża komora o powierzchni 115m² i wysokości miejscami do 2m. W czasie okupacji mieszkańcy północnej Żywiecczyzny chowali w niej dobytek, w tym ukrywali zwierzęta.

Znad jaskini spływają wody potoku Dusica. Zimą podobno tworzy się lodowa kaskada. Jeśli zejdziemy wzdłuż potoku, po kilkudziesięciu metrach trafimy na mały, ale uroczy wodospad - Dusiołek. Ścieżka w lesie jest wyraźna, ale zachowujemy ostrożność - jest stromo i ślisko.

Powyżej groty i wodospadu, na szczycie Łamanej Skały, znajduje się rezerwat przyrody Madohora. Jego granice nie sięgają jednak do groty.

Zielony szlak, którym idę doprowadza mnie na Rozstaje Anuli. Stąd idzie dalej do Targoszowa by w końcu dotrzeć do Suchej Beskidzkiej. Ja w tym miejscu skręcam w lewo, na czerwony Mały Szlak Beskidzki. W okolicy znajdujemy kolejne skalne ciekawostki Beskidu Małego.

Gdybym poszedł czerwonym szlakiem w stronę Leskowca, zaraz za Anulą, po lewej stronie, minąłbym grupę skał nazwanych Wędrujące Kamienie. Natomiast idąc w stronę Potrójnej, przechodzimy obok szczytu Łamanej Skały. Skąd wzięła się nazwa? Nietrudno się domyślić:

W odróżnieniu od Zamczyska, Czarnych Działów i Groty Komonieckiego, wierzchołek Łamanej Skały chroniony jest rezerwatem przyrody. Ochronie podlegają nie tylko liczne ostańce skalne, ale także unikatowy na tej wysokości naturalnie rosnący bór świerkowo-jodłowy. Co ciekawe, rezerwat sąsiaduje z górną stacją wyciągu krzesełkowego Czarny Groń. Tam też możemy znaleźć kolejne ostańce - Zwaliska.

Idąc dalej na Potrójną, można zejść na chwilę z szlaku czerwonego i żółtym dojść do studenckiej Chatki pod Potrójną (nie mylić z Chatką NA Potrójnej). Wracając na czerwony szlak, przejdziemy obok Zbójnickiego Okna (patrz zdjęcie na początku relacji).

Liczne skalne ciekawostki Beskidu Małego - ostańce, jaskinie, wychodnie itp. to zewnętrzne odbicie "bogatego wnętrza" tego pasma górskiego. Geologia Beskidu Małego jest interesująca - nachodzą tu na siebie różne warstwy skalne (godulskie górne i dolne oraz istebniańskie). Różnią się one twardością oraz odpornością na erozję. To co widzimy na powierzchni, to warstwy bardziej odporne.

Oprócz skał wymienionych w tym artykule, w Beskidzie Małym możemy spotkać szereg innych skalnych osobliwości:

• Kamień (szlak żółty z Gorzenia na Groń Jana Pawła II - zdjęcie pod tym akapitem)

• Wodospad pod Złotą Górką (dojście z Targanic lub Andrychowa)

• Kozie Skały na szczycie Żurawnicy (gwoli ścisłości - geograficznie ta góra leży w pobliskich Pasmach Pewelsko-Krzeszowskich...)  

• Skała Czarownic (stoki Magurki Wilkowickiej, dojście czarnym szlakiem "Harnasia Rogacza" z Wilkowic)

• Diabli Kamień na Przysłopie (dojście czerwonym szlakiem z Łodygowic)

• Jaskinia Smocza Jama (Wietrzna Dziura) między Czuplem a Magurką Wilkowicką

Skalisty Beskid Mały? Jak najbardziej!